Phân biệt đặc điểm thực vật và thành phần hóa học Mạn kinh (vitex trifolia L.) và Mạn kinh lá đơn (Vitex rotundifolia L.f.)

Tóm tắt

Đặt vấn đề: Quả Mạn kinh lá đơn (Vitex rotundifolia L.f.) thường được sử dụng thay cho quả Mạn kinh (Vitex trifolia L.) theo kinh nghiệm dân gian, tuy nhiên hiện nay chưa có tài liệu phân biệt đặc điểm thực vật và thành phần hóa học 2 loài này. Mục tiêu nghiên cứu: Phân biệt đặc điểm thực vật và thành phần hóa học cây Mạn kinh và Mạn kinh lá đơn. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Định danh bằng phương pháp hình thái so sánh. So sánh thành phần hóa học theo phương pháp Ciulei cải tiến và Sắc ký lớp mỏng (SKLM). Kết quả: Mạn kinh và Mạn kinh lá đơn khác nhau dạng sống, cách mọc của lá, màu sắc đầu nhụy; hình dạng vi phẫu thân, cấu tạo lông che chở ở lá. Thành phần hóa học cả 2 loài đều có tinh dầu, alkaloid, flavonoid, polyphenol, acid hữu cơ và chất khử. Trên SKLM với thuốc thử VS ở bước sóng UV 254 nm, cả hai mẫu có vết tương đương cùng màu sắc và giá trị Rf, điều này cho thấy có những thành phần hóa học tương đồng trong 2 mẫu. Nhưng ở bước sóng UV 365 nm 2 loài có các thành phần phát quang khác nhau. Kết luận: Có thể phân biệt Mạn kinh và Mạn kinh lá đơn dựa vào đặc điểm hình thái và SKLM.

Abstract

Background: According to folk experience, Vitex rotundifolia L.f. fruit has been used instead of Vitex trifolia L. fruit. However, there is no document to differentiate the plant characteristics and chemical composition of these two species.Objectives: Differentiating the botanical characteristics and chemical composition of Vitex rotundifolia L.f. and Vitex trifolia L. Materials and methods: Identifying scientific name by comparative morphology method, comparing chemical composition by improved Ciulei method and thin layer chromatography (TLC). Results: Vitex trifolia L. differed from Vitex rotundifolia L.f. in life form, leaf growth, and color of stigma; microscopic shape of stem and structure of hair on leaves. The chemical composition of both samples included essential oils, alkaloids, flavonoids, polyphenols, organic acids and reducing agents. Both samples had equivalent traces of the same color and Rf values on TLC at UV wavelength of 254 nm with VS reagent. Therefore, it could be concluded that there were similar chemical compositions in the two samples at 254 nm UV wavelength. However, the two species had different luminescence components at 365 nm UV wavelength. Conclusion: Vitex trifolia L. and Vitex rotundifolia L.f. could be distinguished by morphological characteristics and chemical fingerprinting by TLC.