Mô hình tri thức tích hợp theo sự mở rộng - thu hẹp và phương pháp suy luận giải vấn đề

Các tác giả

  • Mai Trung Thành Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng
  • Đỗ Văn Nhơn Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng
DOI: https://doi.org/10.59294/HIUJS20250103

Từ khóa:

Ontology COKB, phương pháp tích hợp tri thức, phương pháp suy luận, cơ sở tri thức tích hợp, hệ giải bài toán thông minh

Tóm tắt

Nghiên cứu về các phương pháp biểu diễn tri thức và suy luận trên máy tính có vai trò đặc biệt quan trọng trong thiết kế các hệ thống thông minh, đặc biệt là hệ giải bài toán thông minh trên tri thức hay tri thức tích hợp. Hiện nay các công trình nghiên cứu về phương pháp biểu diễn tri thức tích hợp còn nhiều hạn chế và cần phát triển, đặc biệt là chưa tập trung vào giải quyết các vấn đề tích hợp cho thiết kế các ứng dụng thông minh trong thực tế. Bài báo này sẽ trình bày một mô hình biểu diễn tri thức tích hợp theo tiếp cận mối quan hệ về mở rộng - thu hẹp giữa hai miền tri thức. Từ đó xem xét các bài toán suy luận giải quyết các vấn đề trên tri thức tích hợp. Đặc biệt là các nguyên lý thông minh trong việc suy luận giải quyết bài toán được đặt ra trên tri thức tích hợp. Bài báo cũng đã thực hiện cài đặt thử nghiệm trên miền tri thức Đại số tuyến tính. Lời giải của hệ thống được hiển thị và trình bày từng bước, tự nhiên như cách con người thường sử dụng trong việc giảng dạy và học tập trong giáo dục.

Abstract

Research on methods of knowledge representation and reasoning in computing plays a particularly important role in the design of intelligent systems and knowledge-based problem-solving systems, especially those that require the use of multiple knowledge domains. Currently, studies on integrated knowledge representation methods remain limited and need further development, particularly in addressing integration challenges for designing real-world intelligent applications. This paper presents an integrated knowledge representation model based on the relationship between reduction and expansion approaches. The problems and the reasoning methods for solving them, based on the integrated knowledge base, are considered and presented in this paper. In particular, the paper explores intelligent exhaustive search principles for inference based on integrated knowledge. An experimental implementation has been conducted in the domain of Linear Algebra. The system's solutions resemble the way humans commonly teach and learn in educational contexts.

Tài liệu tham khảo

[1] Pinto HS, Perez AG, Martins JP, "Some issues on ontology integration," in 16th International Joint Conference on Artificial Intelligence (IJCAI'99) Workshop: KRR5: Ontologies and Problem-Solving Methods: Lesson Learned and Future Trends, Stockholm, 1999.

[2] N. T. Nguyen, "Advanced Information and Knowledge Processing," Springer, 2008.

[3] Đ. V. Nhơn, Các hệ cơ sở tri thức, Đại học Quốc Gia TP. HCM, 2021.

[4] Inès Osman, "Ontology Integration: Approaches and Challenging Issues," Information Fusion, vol. 71, pp 38-63, 2021.

DOI: https://doi.org/10.1016/j.inffus.2021.01.007

[5] Euzenat J, Portisch J, Hladik M, Paulheim H., "Background knowledge in ontology matching: A survey," Semantic Web, vol. 15, no. 6, pp. 2639 - 2693, 2024.

[6] Đ. V. Nhơn, "Các hệ thống trí tuệ nhân tạo ứng dụng trong giáo dục," Tạp Chí Khoa học Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng, Số chuyên đề (2023), pp. 11-22, 2023.

DOI: https://doi.org/10.59294/HIUJS.CDS.2023.359

[7] Inès Osman, Salvatore Flavio Pileggi, Sadok Ben Yahia, Gayo Diallo, "An Alignment-Based Implementation of a Holistic Ontology Integration Method," in MethodsX,, Esevier, 2021.

DOI: https://doi.org/10.1016/j.mex.2021.101460

[8] H. H. Hạnh, H. N. Phát, P. C. Vinh, "Ontology, tiếp cận mới về đối sánh," in Kỷ yếu Hội nghị Quốc gia lần thứ VIII về Nghiên cứu cơ bản và ứng dụng Công nghệ thông tin (FAIR), 2019.

[9] T. H. Bằng, Phương pháp tích hợp Ontology, Đại học Quốc Gia TP. HCM, 2021.

[10] Đ. V. Nhơn, N. Đ. Hiển, P.T. Vương, "Xây dựng hệ hỗ trợ giải toán đại số tuyến tính trên cơ sở tri thức gồm các miền tri thức phối hợp," Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, Số p.h CĐ Công nghệ TT, pp. 10-18, 2017.

[11] Hien D. N., L. Nguyen, Nha P. T., Van-Thanh N.L., Sang V., "Design an Intelligent Problem Solver in Mathematics based on Integrated-Knowledge Model," in International Conference on Knowledge and Systems Engineering (KSE), Bangkok, Thailand, 2021, pp. 1-6, DOI: 10.1109/KSE53942.2021.9648716.

DOI: https://doi.org/10.1109/KSE53942.2021.9648716

[12] Nhon V. D., Hien D. N., Thanh T.M., "A Method of Ontology Integration for Designing Intelligent Problem Solvers," Journal of Applied Sciences, vol. 9, no. 18, p. 3793, 2019, DOI: 10.3390/app9183793.

DOI: https://doi.org/10.3390/app9183793

[13] N. Do, Thanh T. M. "Perfect COKB Model and Reasoning Methods for the design of Intelligent Problem Solvers," in International Conference on Intelligent Software Methodologies, Tools, and Techniques, Japan, 2017, pp. 35-50, DOI: 10.3233/978-1-61499-800-6-35.

[14] M. T. Thành, "Phương pháp suy luận giải quyết vấn đề trên mô hình COKB," Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Công nghệ Thông tin - Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, TP. Hồ Chí Minh, 2017, link luận văn: http://ir.vnulib.edu.vn/handle/VNUHCM/9582.

[15] N. Đ. Trí, T. V. Dũng, T. X. Hiền, N. X. Thảo, Toán cao cấp, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2016.

[16] C. T. Tình, H. M. Linh, L. H. Tuấn, L. H. M. Vân, Đại số tuyến tính, Đại học Quốc Gia TP. Hồ Chí Minh, 2019.

Tải xuống

Số lượt xem: 84
Tải xuống: 11

Đã xuất bản

24.11.2025

Cách trích dẫn

[1]
M. T. Thành và Đỗ V. Nhơn, “Mô hình tri thức tích hợp theo sự mở rộng - thu hẹp và phương pháp suy luận giải vấn đề”, HIUJS, vol 38, tr 173–184, tháng 11 2025.

Số

Chuyên mục

KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ

Các bài báo được đọc nhiều nhất của cùng tác giả